Home Apen-ABC Bonobo

Uiterlijk

Bonobo’s zijn mensapen. Van alle apensoorten lijken zij het meest op ons. Ons DNA is voor 98,6 procent hetzelfde! Maar er zijn ook verschillen. Bonobo’s hebben een zwarte vacht en een zwart gezicht met roze lippen. De lange haren op hun hoofd zitten in een scheiding. Ze hebben smalle schouders, lange armen en benen en grote, slanke handen. Bonobo’s lopen op de knokkels van hun handen (en op hun voeten). De botjes in hun hand zijn hier speciaal op aangepast. Bonobo’s kunnen trouwens ook rechtop lopen. Net als de andere mensapen hebben ze geen staart. Ze lijken veel op chimpansees, maar zijn iets slanker gebouwd.

Leefgebied

Bonobo’s leven in het wild in de Democratische Republiek Congo (Afrika), ten Zuiden van de Congo rivier. Ze leven deels in de bomen, maar voor het grootste gedeelte op de grond.

Leefwijze

Bonobo’s leven in grote, gemengde, sociale groepen. Deze groepen bestaan uit zo’n 30 tot 80 apen (maar ook groepen van 120 bonobo's komen voor!). Binnen de groep is één of een aantal vrouwtjes dominant. De vrouwen vormen coalities met elkaar. Door samen te werken, kunnen zij de fysiek sterkere mannen de baas blijven. Mannetjes hebben namelijk niet zoveel te vertellen. Zij blijven hun hele leven bij hun moeder in de groep. Ze hebben een hechte band en zoeken vaak steun bij haar. De positie in de rangorde van een mannetje is namelijk afhankelijk van de positie van zijn moeder. Als de vrouwen ongeveer negen jaar oud zijn, zijn ze volwassen. Ze kunnen dan zelf jongen krijgen. Rond die leeftijd verlaten de vrouwtjes hun geboortegroep om een nieuwe groep te vinden. Ze sluiten zich dan eerst bij een paar verschillende groepen aan, voordat ze zich definitief vestigen. Daar planten ze zich voort.

Gedrag

Bonobo’s gebruiken allerlei geluiden en gezichtsuitdrukkingen om elkaar dingen duidelijk maken. Heel kenmerkend is ook dat ze vaak seks met elkaar hebben. Dit is voor bonobo's een belangrijke, dagelijkse bezigheid. Ze gebruiken seks om te ontspannen, maar ook om conflicten op te lossen, spanningen te verminderen en vriendschappen te sluiten. Alle dieren in de groep hebben seks met elkaar, behalve de zonen met hun moeders. In het wild zijn bonobo's in de ochtend vaak druk met zoeken naar voedsel. Dat doen ze in kleine groepjes. Breekt de nacht aan, dan komen ze allemaal weer bij elkaar. Bonobo’s maken dan een slaapnest, hoog in de bomen. Daar zijn ze veilig voor roofdieren op de grond!

Voortplanting

Bonobovrouwtjes krijgen hun eerste jong meestal als ze tussen de tien en vijftien jaar oud zijn. Als een vrouwtje vruchtbaar is, heeft ze ongeveer tien dagen een roze zwelling bij haar geslachtsorgaan. Mannen vinden zo’n grote zwelling heel aantrekkelijk. Maar uiteindelijk zijn het de vrouwen zelf die bepalen of en wanneer er gepaard wordt. Na een draagtijd van ongeveer acht maanden, wordt er een baby geboren. Het kleintje heeft direct een zwarte vacht en een zwart gezicht. De eerste vier tot vijf jaar zorgt de moeder voor haar jong. De kleine drinkt dan melk bij haar. Bovendien moeten bonobo-jongeren veel leren van hun moeder en de andere jongere dieren uit de groep: leren klimmen en klauteren bijvoorbeeld, of leren hoe je voor de kleine zorgt. De mannen zorgen niet echt voor de jongeren, maar ze zijn meestal wel vriendelijk voor ze. De jongen hebben vanaf hun geboorte een wit plukje haar aan het achterwerk. Dit plukje haar betekent: 'ik ben nog jong en ik mag nog alles'.

Situatie in het wild

Bonobo’s komen in het wild alleen voor in het regenwoud ten zuiden van de Congo-rivier (in de Democratische Republiek Congo in Afrika). Daar wordt hun voortbestaan bedreigd vanwege houtkap. Ook wordt er actief op de bonobo’s gejaagd voor hun vlees. Dit heeft onder andere te maken met de extreme armoede in de Democratische Republiek Congo. Bovendien is het land politiek en economisch gezien niet stabiel. Natuurbescherming heeft helaas dus weinig aandacht.

Apenheul Natuurbehoudfonds

Het Apenheul Natuurbehoudfonds (ANF) steunt een belangrijk project voor bonobo’s in de Democratische Republiek Congo in Afrika: Lola ya bonobo. Lola ya bonobo is een opvangcentrum voor bonobo’s in de Democratische Republiek Congo. Het opvangcentrum beschermt de bonobo’s, gaat illegale jacht tegen, vangt bonobo’s op en plaatst ze terug in het wild. 

* Lees meer over het bonobo-project

In Apenheul

Apenheul is één van de weinige dierentuinen in Nederland waar je bonobo’s kan bewonderen. Bijzonder! De groep is in tweeën gesplitst. De ene helft ontdek je buiten op het eiland, de andere helft in het binnenverblijf. Gedurende de dag wisselen de twee groepen van verblijf.

Fokprogramma 

Apenheul is onderdeel van het Europese fokprogramma (EEP) voor bonobo's. Door samen te werken met andere internationale dierentuinen houden we een genetisch gezonde en demografisch stabiele populatie van deze soort in dierentuinen in stand die als reservepopulatie dient.

Leuke weetjes

  • Van alle apen lijken bonobo’s het meest op ons mensen. Onze genen zijn voor 98,6% hetzelfde!
  • Vroeger dacht men dat bonobo’s een kleine chimpansee-soort waren. Pas later (in 1929, dus helemaal niet zo heel lang geleden!) werd ontdekt dat het echt twee verschillende soorten mensapen zijn.
* Lijk jij op een bonobo? Doe de Apentest en ontdek het zelf!